Het oude Egypte heeft ook musici aangezet tot het componeren van werken die geïnspireerd zijn op deze boeiende cultuur.
Zo ook de componist Philip Morris Glass. Glass is een Amerikaanse componist en een van de meest invloedrijke muziekmakers van de 20e eeuw.
Glass zag op 31 januari 1937 het levenslicht in Baltimore. Hij studeerde wiskunde en filosofie aan de universiteit van Chicago, maar wilde het liefst componist worden. Nadat hij op negentienjarige leeftijd zijn bachelor behaalde, ging hij de muziek in. Hij studeerde aan het conservatorium en de Juillard School of Music in New York. Na deze studie vertrok Glass naar Europa om daar bij de beroemde muziekpedagogen, zoals Nadia Boulanger en Darius Milaud, in Parijs te gaan studeren. Hij kwam in contact met de Indiase muziek van de grote musicus Ravi Shankar (vader van Norah Jones) 
en werd gevraagd om deze om te zetten in westerse muzieknotaties. Hiervoor reisde hij naar Noord-India waar hij Tibetaanse vluchtelingen ontmoette. Glass werd vervolgens boeddhist en steunt tot op heden nog steeds de Tibetaanse zaak. In 1967 ging hij terug naar New York om daar een nieuw ensemble op te richten: het Philip Glass Ensemble dat bestond uit zeven musici. Er ontstond een nieuwe muziekstijl die zich verder ontwikkelde. Deze stijl kenmerkt zich onder andere door herhalingen met subtiele variaties en wordt 'minimal music' genoemd. De muziek heeft een haast hypnotiserend effect. Glass die hier dus nauw bij was betrokken, wordt gezien als een van de grondleggers van deze muziekrichting. Hoewel Glass zelf vindt dat zijn muziek meer repetitieve structuren bevat, wordt zijn stijl wel degelijk tot minimal music gerekend.
Glass componeerde zo'n 25 opera's, zowel grote als kleine, acht symfonieën, twee pianoconcerten, concerten voor viool, piano en andere instrumenten en soundtracks voor films, Daarnaast werkte hij al met veel beroemde musici samen zoals David Bowie, Paul Simon, Yo-Yo Ma en Linda Rondstadt. Hij verzorgt lezingen, workshops en doet solo optredens met keyboard door de hele wereld. Bekende werken zijn onder andere Einstein on the Beach, Satyagraha en Akhnaten. Glass is duidelijk geïnspireerd geweest door de revolutionairen van hun tijd: Einstein, Ghandi en Achnaton (de vernederlandste naam van Akhnaten).
Glass schreef in 1983 de opera Akhnaten. Achnaton was een Egyptsiche farao die al veel mensen tot de verbeelding heeft gesproken en waarover veel is geschreven. Hij was de stichter van de stad Achetaton (Horizon van Aton) en zette zich in om de cultus van Aton als de enige aanvaardbare vorm van religie te bevorderen. De opera van Glass is een opera in drie akten voor orkest, koor en solisten over het leven van farao Achnaton. Om zich te kunnen inleven verdiepte hij zich in de lectuur en bezocht in Egypte het gebied ten noorden van Luxor, waar vroeger de stad van Achnaton, het huidige Amarna, was gevestigd. Het verhaal beschrijft de periode rond 1375 voor Christus wanneer farao Amenhotep IV de Egyptische troon bestijgt. Hij gaat zichzelf Achnaton noemen, schaft het veelgodendom af en voert een nieuwe cultus in rond de zonnegod Aton. Achnaton verhuist met het hof naar een nieuwe omgeving waar hij een grote stad bouwt. Op politiek gebied en op het gebied van de kunst laat hij een nieuwe wind waaien. Enige tijd gaat dit goed, maar langzaam vervreemden de farao, zijn vrouw Nefertiti en zijn familie zich van de bevolking en uiteindelijk wordt Achnaton ten val gebracht, waarna vroegere machtsstructuren in ere worden hersteld.
Bedrijf 1: Amenhotep III wordt begraven. Er worden religieuze rites en rituelen opgevoerd om de godheden Isis, Osiris en Horus te eren. Amenhotep IV (Achnaton) wordt gekroond en daarna verwerpt hij de godsdienst van zijn vader. Hij verplicht de bevolking Aten te eren en verandert zijn naam in Akhnaten. Op een godslasterlijke manier danst hij samen met Nefertiti en Tye door de tempel. De verwarde hogepriester verlaat de tempel.
Bedrijf 2: Aten is de enige god die vereerd mag worden. Akhnaten schaft de polygamie af, hij wil Nefertiti trouw blijven. Ook laat hij een nieuwe stad bouwen, helemaal gericht op Aten. Als de laatste steen is gelegd zingt hij een hymne tot de zon.
Bedrijf 3: Akhnaten houdt zich weinig met de politiek bezig en er ontstaat na verloop van tijd onrust. Hij is doof voor de raadgevingen van zijn adviseur Aye, die er uiteindelijk genoeg van krijgt en vertrekt en Nefertiti, zijn dochter, meeneemt. Akhnaten wordt van de troon gestoten door Aye en Horemheb, de stad wordt verwoest en de oude godsdienst wordt weer ingevoerd. Na eeuwen bezoeken toeristen de ruïnes, waar de geesten van Akhnaten, Tye en Nefertiti nog altijd aanwezig zijn.
De première van deze opera vond plaats in het operagebouw van Stuttgart, onder leiding van Dennis Russell Davies. De gezongen teksten worden in meerdere talen uitgevoerd: in het Akkadisch, het Hebreeuws, het Oudegyptisch (althans een interpretatie van de taal waarvan men niet weet hoe die precies heeft geklonken) en in de taal van het publiek. De teksten zijn deels gebaseerd op teksten uit de Amarna Periode en het Dodenboek. Inmiddels zijn er al meerdere producties van deze opera verschenen waarbij het opvallend is dat de interpretaties van de opera sterk wisselen. Dit past echter uitermate goed bij alle gefundeerde en ongefundeerde verhalen die er rondom deze farao zijn verschenen.
Luister en kijk naar een opname uit de opera Achnaton
podcast about opera
© Joke Baardemans 2014
Bronnen: Biography Philip Glass, J. Sadur; www.philipglass.com; Opera, Komponisten-Werke-Interpreten, Andràs Batta; Opera en Operette, M. White en E. Henderson
Foto's: Achnaton; Philip Glass; een van de scènes uit de opera