Piramide Senoesret II, WikipediaKahun is de huidige benaming van de belangrijkste, door de staat  geplande nederzetting uit het Middenrijk.

Kahun ligt in de Fajoem, een gebied dat vroeger ook wel Ta-esh oftewel het Land van het Meer wordt genoemd. De hoofdstad van deze regio is Medinet el-Fajoem, het vroegere Shedet (de bron). De naam Kahun is waarschijnlijk verkeerd opgetekend door Flinders Petrie, die verantwoordelijk was voor de opgravingen in het gebied. Hij vroeg een oude man naar de naam van het gebied en verstond abusievelijk Kahun in plaats van Lahun of el-Lahun. Lahun komt van het Egyptische toponiem Re-henet wat de Mond van het Meer betekent. Kahun vormde onderdeel van de necropolis die gelinkt was aan de hoofdstad Iti-tawy, een door de staat geplande piramidestad. In deze stad woonden de werknemers die verbonden waren aan de dodencultus rondom farao Pectoraal senoesret IISenoeseret II. Zijn piramide die hier verrees werd Senoeseret die glanst genoemd. De piramide had een hoogte van 48 meter en was gebouwd met bakstenen en een omhulsel van kalksteen. De grafkamer bevatte een roodgranieten sarcofaag en een witte offertafel van albast. In een zijkamertje werd een gouden ureus aangetroffen, tegenwoordig geëxposeerd in het Egyptisch Museum te Caïro.
Het complex bevatte ook enkele schachtgraven. In een van deze graven werd de schat van Kahun aangetroffen, diverse kisten met juwelen en toiletartikelen die toebehoorden aan prinses Sit-Hathor-Ioenet. Een verfijnd gouden diadeem, een met goud ingelegde pectoraal en prachtige andere juwelen trof men in het graf aan. Tegenwoordig zijn deze deels te bewonderen in het Egyptisch Museum in Caïro en deels in het Metropolitan Museum in New York.

Plattegrond van KahunDe ommuurde piramidestad Kahun, vroeger waarschijnlijk aangeduid met Hetep-Senoeseret oftewel tevreden is Senoeseret, is belangrijk vanwege de kwaliteit en kwantiteit van de archeologische overblijfselen. De stad bevatte huizen, opslagplaatsen, een verhoogd gedeelte, ook wel akropolis genoemd en een gebied waar waarschijnlijk een tempel stond. Het verhoogde gedeelte omvatte een groot complex waar zich de tijdelijke verblijven van de farao bevonden, wanneer hij de stad aandeed voor inspectie van de bouwwerken en controle van de voortgang van het bouwproces.
Uit onderzoek is gebleken dat de architectuur van de huizen een klassenverschil vertonen. Er zijn duidelijk grotere huizen te onderscheiden waar de elite leefde en kleinere waar de arbeiders werden gehuisvest. De grotere huizen, in aantal aanmerkelijk minder dan de kleinere, beschikten over een binnentuin en een hal met pilaren. Ook bevatten zij een ontvangstruimte, slaapkamers en ruimtes voor administratie en opslag. De kleinere huizen voor de arbeiders waren in omvang veel bescheidener en aangepast aan de meest noodzakelijke behoeften van de bewoners. Bij uitbreiding van de familie werden soms muren doorgebroken en meerdere ruimtes samengevoegd om iedereen te kunnen huisvesten. De restanten van de stad bevatten een grote hoeveelheid voorwerpen die achtergelaten zijn door de bewoners, inclusief de meeste belangrijke papyri uit het Middenrijk. De voorwerpen zijn allen gedocumenteerd door Flinders Petri en over diverse musea verdeeld. Met name het Manchester Museum en het Petrie Museum bevatten een groot aantal interessante objecten.

Kalkstenen gedenksteen met cartouche van Senoesret II, foto  Petrie MuseumUit de papyri blijkt duidelijk dat de arbeiders werden onderhouden door de elite. Werknemers werden beloond voor hun diensten met graan. Diverse restanten van graanschuren zijn dan ook teruggevonden in de stad. De papyri die op diverse plekken in de nederzetting terug gevonden zijn, staan bekend als de Kahun-papyri. Een deel daarvan is momenteel gehuisvest in het Neues Museum te Berlijn en bevat met name veel informatie over tempelactiviteiten. Een ander deel bevindt zich in het Petrie Museum, Londen. In deze documenten staan zaken opgetekend die betrekking hebben op het sociale, economische en administratieve leven van de stad. Zij omvatten onder meer eigendomsdocumenten, testamenten en overeenkomsten en zijn van onschatbare waarde voor de interpretatie van het sociale, religieuze en administratieve leven gedurende het Middenrijk.

Joke Baardemans © 2017

Bronnen: The Complete Cities of Ancient Egypt, S. Snape; Ancient Egypt, Anatomy of a Civilisation, B. Kemp; The Middle Kingdom, W. Grajetzki; Ancient Egyptian Literature M. Lichtheim