De ijsvogel (Alcedo atthis) kenmerkt zich door zijn specifieke jachtmethode en zijn mooie verenpracht.
Hij jaagt door over het water te scheren op zoek naar vis. Om hun prooi te kunnen bemachtigen, hangen ze vaak 'biddend' boven het water om er vervolgens in te duiken zodra zij een vis zien. Indien de aanval succesvol is, neemt hij de prooi mee naar een hoge plaats waar hij hem kan verorberen. De ijsvogel moet diepe indruk gemaakt hebben op de oude Egyptenaren, wat te herleiden is uit de soms zeer gedetailleerde afbeeldingen van deze vogel. Hieruit blijkt dat de kunstenaars de vogels goed moeten hebben bestudeerd.
Als onderdeel van de moerasscènes verscheen de ijsvogel regelmatig in de graven, in het bijzonder gedurende het Oude Rijk. De oudste afbeeldingen van ijsvogels dateren uit de 5e dynastie. Een van de mooiste afbeeldingen betreft een wandschildering uit de 18e dynastie uit het noordelijk paleis van Achnaton in Tell- el Amarna. In de zogenaamde 'groene kamer' wordt de bonte ijsvogel (Ceryle rudis) getoond tussen de papyrusplanten terwijl hij op het punt staat het water in te duiken. De kunstenaar heeft hier op kunstzinnige wijze de schoonheid van de vogel weten te behouden: zijn grote kop, de grote, puntige snavel, het korte kuifje achter op zijn kop en de karakteristieke,zwart-witte verenpracht. Natuurlijk zijn er nog veel meer fraaie voorbeelden. Allemaal geven zij een beeld van een specifiek moment tijdens de jacht van de ijsvogel.
Ook zijn er afbeeldingen van ijsvogels die het nest met hun jongen verdedigen, bijvoorbeeld in de dodentempel van Oeserkaf in Sakkara (5e dynastie). Toch is er aan deze afbeeldingen iets vreemds te bespeuren en dat betreft de locatie van de nesten. Normaal gesproken bevinden de nesten zich in holletjes in steile oevers. Op een van de wandschilderingen in het graf van Hetepherachet (5e dynastie) uit Sakkara dat nu in de collectie van het RMO zit, bevindt het nest van de ijsvogel zich te midden van de papyrusplanten. Deze manier van afbeelden sluit niet aan bij de nauwkeurige weergave van de werkelijkheid met betrekking tot de jachtmethode. Ook in de zonnetempel van Nioeserre in Aboe Goerob is op een reliëf in de 'kamer van de seizoenen' een bonte ijsvogel afgebeeld. Hij zit op een nest dat zich ditmaal in een boom bevindt. Het lijkt erop dat de kunstenaar een meer fantasierijke weergave van de werkelijkheid heeft gegeven. Dit fenomeen is eveneens terug te zien bij de hop die normaal gesproken ook in een hol nestelt. Ook hier zien we een afwijkende weergave van de werkelijkheid bij het nestelen. Mogelijk dat het voor de kunstenaar moeilijk was om de vogels in een hol af te beelden en dat hij koos voor de meer conventionele manier om het nestelen weer te geven.
Er zijn geen indicaties dat ijsvogels werden gevangen en geconsumeerd. Er waren in de papyrusmoerassen genoeg andere vogels voorhanden en zo'n klein vogeltje loonde de moeite niet. Afgezien van het feit dat de vogel waarschijnlijk veel te snel was om te kunnen vangen, oogstte de vogel alleen maar bewondering vanwege zijn bijzondere jachtmethode en zijn prachtige voorkomen.
© Joke Baardemans 2013
Bronnen: The Birds of Ancient Egypt, P. Houlihan; The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt art. Poultry, P. Houlihan; The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt art. Birds, P Houlihan