De kieviet (Vanellus vanellus) is de vogel die wordt geassocieerd met het Egyptische volk en kenmerkt zich door de korte snavel, de ronde kop, zijn vierkante staart en zijn opvallende, sprietige kuif.
De vogel komt zowel veelvuldig voor in afbeeldingen als in het hiërogliefenschrift. De oudste afbeeldingen stammen uit de Laat-Predynastieke Periode. Uit deze tijd komt een leistenen palet die nu wordt bewaard in het Egyptisch museum in Cairo. De kieviet wordt hangend, met een stuk touw om zijn nek afgebeeld, boven het dek van een schip. Ook op de ceremoniële strijdknots van farao Schorpioen wordt de kieviet op een dergelijke wijze afgebeeld. Soms worden ze ook met de vleugels tegen elkaar aangedraaid weergegeven. De betekenis hiervan heeft te maken met het Egyptische volk. Het symboliseerde de soevereiniteit van de farao ten opzichte van de buitenlanders en een deel van het Egyptische volk. De manier van afbeelden diende om de machteloosheid van het volk uit te beelden ten opzichte van de farao.
Uit de 5e dynastie stamt een van de mooiste afbeeldingen van een kieviet, namelijk uit het graf van Nefer (5e dynastie) in Sakkara. In een prachtig uitgewerkt reliëf houdt de dochter van de grafeigenaar een kieviet vast aan beide vleugels. De manier waarop zij de vogels vasthoudt, is in het huidige Egypte nog steeds gebruikelijk. Naar alle waarschijnlijkheid werd deze kieviet als huisdier gehouden of diende als een speeltje, hoewel het houden van een kieviet als huisdier waarschijnlijk niet vaak voorkwam. Er zijn veel afbeeldingen waarbij kinderen op deze manier met een vogel worden afgebeeld maar veruit het populairst was de hop en niet de kieviet.
Als standaard hiëroglifisch teken stond de kieviet voor het 'volk'. Dit teken werd vaak gecombineerd met het neb-teken wat in deze context 'alle' betekent en het dwa-teken, een vijfpuntige ster wat 'aanbidden' betekent.
Het aanbidden door het hele volk. Het is de meest gangbare manier waarop een kieviet wordt afgebeeld en is op heel veel voorwerpen terug te vinden. Men komt het onder meer tegen op sokkels van beelden, op friezen, op de basis van pilaren, op sfinxen en op de lateien van ramen en deuren.
© Joke Baardemans 2013
Bronnen: The Birds of Ancient Egypt, P. Houlihan; The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt art. Poultry, P. Houlihan; The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt art. Birds, P Houlihan