Op Piazza del Popolo, waar diverse grote wegen van Rome samenkomen, staat de ruim 32 meter hoge obelisk uit de tijd van farao Seti I en zijn zoon Ramses II.
Hij wordt ook wel de Flaminische obelisk genoemd, wat heeft te maken met de oude Romeinse weg aangelegd onder Flaminius een Romeins consul (187 v. Chr.).
De obelisk heeft een gewicht van zo'n 235 ton. Aan drie zijden is hij beschreven met hiëroglifische teksten uit de tijd van Seti zelf, de vierde zijde is beschreven tijdens de regering van Ramses II. Ramses voegde op alle kanten van de obelisk eveneens eigen inscripties toe. Aan de basis staan afbeeldingen van een knielende farao voor een staande figuur die de zonnegod Ra-Horachte of Atoem moet voorstellen. Min of meer dezelfde voorstelling is aan de top, net onder de piramidion (top van de obelisk) te zien. Hier knielt de farao voor dezelfde, maar nu zittende god. Alle zijden van de piramidion zijn voorzien van praktisch gelijke afbeeldingen: deze keer wordt de farao als sfinx, met menselijk armen weergegeven die zich bovenop een piloon-vormig voetstuk bevindt. De farao verheft een offergave naar de op de troon gezeten zonnegod.
Deze obelisk is een van de twee obelisken (de Lateranen is de andere) die uiteindelijk bij de tempel van Ra in Heliopolis zijn opgericht. Men veronderstelt dat het bouwwerk tot twee decennia na Seti's dood onafgemaakt is gebleven. Het is aannemelijk dat de obelisk onderdeel vormde van een bouwprogramma van diverse paren obelisken, waartoe door Seti II opdracht had gegeven.
De inscripties bevatten diversen beschrijvingen van beide farao's hoe goed ze de tempel (Heliopolis) hebben voorzien van talrijke obelisken, opgedragen aan de zonnegod. Ramses voegde daar nog aan toe dat hij het gedenkteken van zijn vader heeft verfraaid om zijn 'naam in de tempel van Ra te vereeuwigen'. Het toont aan dat het inderdaad Ramses is geweest die de obelisk heeft opgericht.
De obelisk is de eerste in zijn soort die naar Rome is vervoerd. Dit feit zorgde voor zoveel ophef en verbazing dat men het schip waarmee het gevaarte was vervoerd in het eerste jaar na Chr. tentoonstelde in Rome, totdat het later door een brand werd verwoest.
In het 10e jaar na Chr. werd de obelisk op het Spina in Circus Maximus als zonnesymbool opgesteld en om de verovering van Egypte door keizer Augustus te herdenken. Er is weinig over bekend wat er hierna is gebeurd, maar de obelisk verdween in ieder geval voor lange tijd en raakte in de vergetelheid totdat ene Alberti uit Camaldoli in de ruïne van het oude Circus fragmenten van de obelisk aantrof. In de tijd van Paus Gregorius XIII (1572-1585) kwam een deel van de sokkel tevoorschijn, maar pas in 1568, gedurende het pontificaat van Sixtus V, heeft men de zoektocht voortgezet en de brokstukken bij elkaar verzameld. Als snel werd bepaald dat de obelisk op Piazza del Popolo, een van de hoofdtoegangen van de oude stad, geplaatst zou worden. Nadat het beschadigde deel uit de schacht was verwijderd, werden de wijdingsteksten van keizer Augustus aangebracht op de nieuwe sokkel. Hierna was de obelisk gereed voor wederoprichting in 1598.
Onder Paus Pius VI (1774-1700) onderging het plein weer een aantal veranderingen. Het uiteindelijke resultaat is vandaag de dag nog steeds te zien: de sokkel van de obelisk rust op omringende trappen, waarvan de basis uit een marmeren omlijsting bestaat. Op de vier hoeken bevinden zich leeuwen die water spugen in een daarvoor aangelegd bassin. Piazza de Popolo is een van de aantrekkelijkste plekken geworden in Rome en een betere plaats, buiten Egypte, voor een Egyptische obelisk kan men zich dan ook niet wensen.
De vertaalde Latijnse teksten kunt u vinden onder de volgende link: http://www.stilus.nl/obelisken/06.htm
© Joke Baardemans 2014
Bronnen: The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypte, art. obelisken, C. van Siclen; Die unsterblichen Obelisken Ägyptens, L. Habachi; The Monuments of Seti I: Epigraphic, Historical, and Art Historical Analysis, P Brand; Inscripties met Nederlandse vertaling, Leo Nelissen, http://www.stilus.nl/