Hathor, de koegodin is een van de belangrijkste en meest frequent afgebeelden godinnen van Egypte. Mogelijk speelde zij al in de Predynastische Tijd of nog vroeger een rol van importantie, maar de meeste bewijzen zijn toch uit latere perioden.
Terwijl zij sporadisch wordt aangehaald de Piramideteksten, is zij in de Sarcofaagteksten juist niet weg te denken. Ook gelet op de religieuze literatuur uit latere periode en de diverse contexten waarin zij veelvuldig word genoemd mag men aannemen dat zij als zeer belangrijk mag worden beschouwd. Hathor trad in verschillende hoedanigheden naar voren. Zo werd zij gezien als moeder of vrouw van Horus, als hemelgodin, als vrouw of dochter van Ra, als koegodin, maar ook als godin van de vrouwen, de vrouwelijke seksualiteit en het moederschap. Als 'meesteres van de vagina' werd Hathor geassocieerd met conceptie, zwangerschap en geboorte. Ze kon de moeder of vrouw van de farao zijn, de Egyptische farao werd dan ook 'zoon van Hathor' genoemd. Tevens was zij 'godin van de buitenlanden en hun goederen'. Als patrones van buitenlandse regio's overzag zij de handel en acquisitie van de vele mineralen en andere woestijnvondsten.
In de hoedanigheid van godin van het hiernamaals beschouwde men haar als 'meesteres van de sycomoor', die de overledene van eten en drinken voorzag. Of als 'meesteres van het westen', die de overledene welkom heette in het hiernamaals met vers en fris water. Zij was de godin van vreugde, muziek en geluk en haar relatie met muziek werd onder andere benadrukt door het rituele gebruik van het sistrum, een soort ratel waarvan de u-vormige beugel vaak een gelijkenis vertoont met het uiterlijk van Hathor.
Haar associatie met drank en alcohol wordt duidelijk aan de hand van de vele afbeeldingen van Hathor op bier- en wijnvaten. Zij was 'meesteres van de dronkenschap', van de liederen en van de mirre. Waarschijnlijk was dit een van de redenen dat Hathor gedurende de hele geschiedenis van het oude Egypte populair is gebleven.
Dikwijls werd Hathor antropomorfisch (menselijk) afgebeeld. Men ziet haar als een vrouw met een lange pruik, in bedwang gehouden door een gehaakt haarnetje. Ook draagt zij de gierenkap met daarop de zonneschijf, geflankeerd door naar buiten gekrulde koehorens. In de laatste hoedanigheid is zij alleen door de inscripties te onderscheiden van Isis. Als meesteres van het Westen is zij te herkennen doordat zij een valk, staande op een mast, op haar hoofd heeft, het hiëroglifisch symbool voor het westen. Amenhotep II, Hatsjepsoet en Thoetmoses III ziet men nog weleens afgebeeld, drinkend aan de uiers van de Hathorkoe of staande voor haar koe-achtige afbeelding.
De verering van Hathor is wijdverspreid, divers en moeilijk te generaliseren. Dikwijls werd zij met andere godinnen geïdentificeerd zoals Moet, Isis en Sothis. In de hele Egyptische geschiedenis zijn aanwijzingen te vinden van haar aanwezigheid en betekenis. Heiligdommen verschenen op diverse plaatsen. Vroege heiligdommen waren er in Gebelein en ook de zuidzijde van de tempel van Chafra in Giza wordt aan Hathor toegerekend.
Overige belangrijke tempels in Egypte verrezen in Atfih, Cusae, Deir el-Medina en Dendera, waar de grootste cultusplaats van Hathor was. Amuletten en gebruiksvoorwerpen, zoals spiegels, parfumflesjes en cosmetica-artikelen werden gedecoreerd met afbeeldingen of symbolen van Hathor. Het vrouwelijke gezicht van Hathor, met de oren van een koe en een gekrulde of driedelige pruik ziet men dikwijls terug in de kapitelen van pilaren in de tempels.
Het hoogtepunt van de Hathorcultus was het heilige huwelijk met de god Horus van Edfoe in de derde maand van het droogteseizoen. Het beeld van de godin werd tijdens de processie van de tempel in Dendera naar de tempel van Horus in Edfoe gevaren. De viering van dit goddelijke huwelijk werd tot een van de grootste religieuze feesten van het oude Egypte gerekend.
© 2012 Joke Baardemans
Bron: The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt, R.H. Wilkinson; The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, D. Vischak; D. Arnold, Hathorkuh in Lexicon de Ägyptologie