Onoeris was een oud-Egyptische oorlogsgod en een god van de jacht.
De naam Onoeris (Egyptisch: inheret) betekent 'hij die de verre (godin) terughaalt'. Van Onoeris wordt gezegd dat hij door Nubië reisde om het 'oog van Ra' terug te halen dat uit ontevredenheid naar Nubië was uitgeweken. Zijn partner was de leeuwengodin Mechit. Onoeris werd vaak vergeleken met de god Sjoe en werd eveneens geassocieerd met de zonnegod. Hij werd 'zoon van Ra' genoemd, die op de vijanden van zijn vader jaagde en hen doodde. Tijdens de Ptolemaeïsche periode werd Onoeris in Nubië opgenomen als de oorlogsgod Ares. Hoewel er bewijs is dat er al 3000 v. Chr sprake was van een Onoeris-cultus, zijn naam verscheen onder meer in priestertitels, is er haast niets bekend over zijn functies, de mythologie en iconografie. Pas vanaf de 18e dynastie komt hier verandering in. Echter, het merendeel van de gedocumenteerde gegevens over Onoeris stamt uit de Grieks-Romeinse tijd. Onoeris werd toen vaak afgebeeld op tempelmuren in astrologische, mythische voorstellingen die verbonden waren aan de ogen van de zonnegod.
Onoeris wordt menselijk afgebeeld met een baard en een korte pruik. Als 'heer van de speer' staat hij met zijn rechterarm opgeheven alsof hij een speer vasthoudt, terwijl zijn linkerhand de onderkant van de speer lijkt te omvatten. Soms houdt hij een stuk touw vast, mogelijk verwijzend naar zijn jagersrol. Karakteristiek is zijn hoofdtooi, een platte kroon met een ureus, getooid met vier lange veren. Vaak is de afbeelding vereenvoudigd en worden slechts twee lange veren afgebeeld, wat veel weg heeft van de hoofdtooien die andere goden dragen. Hierdoor kan twijfel ontstaan over de identificatie. In dit geval kunnen de bijschriften uitkomst bieden. Een ander belangrijk element inzake de identificatie van deze god is de lange jurk of schort die hij draagt, vaak gedecoreerd met een verenpatroon.
Het hoofdcultuscentrum van Onoeris lag in in Thinis, in de buurt van Abydos. Hij werd dan ook wel "heer van Thinis" genoemd. Later werd hij vereerd in de plaats Sebennytos (het huidige Samannud) in de Delta waar hij werd als vereerd naast de god Sjoe of als een verschijningsvorm van deze god. Bij deze plaats bevond zich een tempel opgedragen aan beide goden. De tempel dateert uit de tijd van farao Nectanebo II uit de 30e dynastie, hoewel niet wordt uitgesloten dat de eerdere verering van Onoeris al aanzet heeft gegeven voor de bouw. Er is helaas weinig overgebleven van deze tempel. De schaarse overblijfselen bevinden zich aan de westkant van Samannud. De verspreide granietblokken ter plekke bevatten inscripties met onder andere de namen van Nectanebo II, Alexander IV en Ptolemaus II.
Van Onoeris zijn in de Late tijd nog enige zilveren en bronzen amuletten in graven terug gevonden.
© 2013 Joke Baardemans
Bronnen: The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt, R Wilkinson; The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, art. J. Houser Wegner; Iconography of Deities and Demons, art. M. Carmela Betro; The Complete Temples of Ancient Egypt, R. Wilkinson