Horemheb, Virtual Egyptian MuseumHoremheb was de laatste heerser van de 18 dynastie.

Zijn afkomst in onduidelijk, maar er zijn aanwijzingen dat hij is opgegroeid is in Hut-Nesut, een plaats in de buurt van het huidige Sharuna in Midden Egypte. Zijn ouders zijn onbekend. Horemheb was niet van koninklijk afkomst. Zijn eerste vrouw was Amenia die bekend stond als 'zangeres van Amon'. Zij was al overleden voordat Horemheb de troon besteeg. Zijn tweede vrouw, Moetnodjemet, was mogelijk een zus van koningin Nefertiti. Verondersteld wordt dat zij overleed in het kraambed, in het dertiende regeringsjaar van Horemheb. Haar mummie is teruggevonden en naast haar trof men een pasgeboren kind aan. Onderzoek heeft aangetoond dat zij meerdere keren een kind heeft gebaard. Echter, er zijn verder geen levende nakomelingen van Horemheb bekend.

Horemheb werkte zich op via het leger. Zijn eerste officiële, militaire stappen maakte hij waarschijnlijk al onder farao Achnaton in Achetaton (Tell el-Amarna), de nieuwe residentie die Achnaton liet bouwen. Daar ontmoette hij de mensen die uiteindelijk een sleutelrol hebben gespeeld in zijn carrière: de kroonprins Toetanchamon, de prinses Anchesenpaäton, haar vader en godsvader Eje, Nachtmin, de zoon van Eje en de opzichter van de schatkamer, Maya. Met Maya stond hij op goede voet toen Toetanchamon eenmaal op de troon zat. Toetanchamon was nog maar een kind toen hij de troon besteeg en in feite leidde Horemheb, inmiddels generaal, het land.Horemheb ontvangt het eregoud, RMO Leiden Als huldeblijk voor zijn goede staat van dienst en zijn loyaliteit ontving hij uit de handen van Toetanchamon zelfs het 'goud van eer', de hoogste onderscheiding voor een militair. Een mooi reliëf dat deze ceremonie weergeeft, is te vinden in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden. Diverse bronnen laten zien dat Toetanchamon Horemheb ook als zijn opvolger zag indien er geen nakomelingen zouden zijn.
Horemheb leidde militaire expedities en tijdens een van die expedities overleed Toetanchamon. Er bestaat nog steeds onduidelijkheid over de gebeurtenissen nadien, maar dat niet alles gegaan is zoals voorzien is duidelijk. Mogelijk heeft de godsvader Eje een greep naar de macht gedaan, liet zichzelf tot farao kronen en schoof zijn zoon, Nachtmin naar voren als beoogd opvolger. Na Ejes dood was het echter niet Nachtmin die farao werd, maar Horemheb. In een 'kroningsdecreet', te vinden op een dubbelbeeld van hem en zijn vrouw Moetnodjemet in het museum van Turijn, staat zijn verkiezing tot uitverkorene door de god Horus beschreven.

Horemheb en Horus, KHM Wien, foto: Petra LetherHoremheb gaf tijdens zijn regering opdracht tot talrijke bouwprojecten en schiep orde in de rechterlijke macht en het leger. Hij nam wraak op Eje en Nachtmin door hun monumenten te vernietigen. Ook prinses Anchesenamon, mogelijk uit de gratie vanwege de illegale manier waarop zij een buitenlandse echtgenoot probeerde te regelen, moest het ontgelden. Haar naam werd in opdracht van Horemheb verwijderd van de restauratiestèle van Toetanchamon en ook de naam van Toetanchamon verving hij door zijn eigen naam.
Om het landelijke bestuur te hervormen vaardigde hij een bevelschrift uit waarin zijn hervormingen werden vastgelegd. Dit bevelschrift was op verschillende plaatsen aangebracht. Hij verminderde de macht van de priesters door sommige hogepriesters te vervangen door militaire vertrouwelingen en creëerde hiermee stabiliteit en evenwicht. Zo plaveide hij de weg voor zijn opvolger en naaste medewerker, Paramessoe oftewel Ramses II.

Horemheb beschikte over twee graven. Een van die graven bevindt zich in Sakkara. Het is het graf wat hij tijdens zijn militaire carrière liet bouwen en waar zijn overleden vrouwen Amenia en Moetnodjemet werden begraven. Het graf is voorzien van mooie reliëfs en gerestaureerd door het Nederlandse opgravingsteam van de Universiteit van Leiden. Zijn koninklijke graf bevindt zich in de Vallei der Koningen. Zowel architectonisch als decoratief was zijn koningsgraf vernieuwend. Het was het eerste graf met gangen en kamers in één enkele rij aangelegd en de reliëfs en de grafschilderingen zijn het vroegste voorbeeld van het zogenaamde Poortenboek, een boek die de nachtelijke hemelreis beschrijft (de reis van de zon door de onderwereld gedurende de twaalf uren van de nacht).
Horemhebs mummie is tot op heden nog niet gevonden.

© 2013 Joke Baardemans

Bronnen: The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt art. H.D.Schneider; The Complete Royal Families of Ancient Egypt, A. Dodson, D. Hilton; Lives of the Ancient Egyptians, T. Wilkinson