Worstelen was een van de populairste sporten in het oude Egypte en werd beoefend door zowel jongeren als volwassenen.
Het worstelen kwam ten goede aan de fysieke gesteldheid en men veronderstelt dat het voor veel jonge mannen een onderdeel vormde van de militaire training. Men hechtte veel waarde aan behendigheid en kracht en het worstelen werd gezien als een doeltreffende oefening.
Ook kinderen beoefenden de sport zoals te zien is op een fries in het graf van vizier Ptahhotep uit de 5e dynastie. Hier worden 6 paar worstelaars getoond met een haarlok. Dit is de manier waarop kinderen werden afgebeeld in het oude Egypte.
Met name vanuit het Middenrijk zijn diverse worstelscènes bekend. Door de vele afbeeldingen onderling met elkaar te vergelijken heeft men een goed beeld van deze oude Egyptische sport. In ieder geval wijst de accurate weergave van de verschillende grepen op het feit dat er duidelijke spelregels waren. De kunstenaars die de reliëfs en schilderingen in de graven aanbrachten moeten goed bekend zijn geweest met deze spelregels. Welke regels dat waren is ons niet bekend en we weten daarom niet welke grepen uiteindelijk leidden naar een overwinning of een verlies. Wel is aangetoond dat de meeste grepen tegenwoordig ook nog in gebruik zijn.
Op sommige afbeeldingen is er verschil in de huidskleur van de worstelaars waar te nemen. De ene persoon is donker, de ander licht afgebeeld waardoor de diversiteit aan grepen makkelijk waar te nemen zijn. Het worstelen was een echte mannensport en kan worden vergeleken met het huidige Amerikaans catch-as-catch-can, een specifieke vorm van worstelen, waarbij alle grepen zijn toegestaan. Om echt uit te blinken in het worstelen was een lange, intensieve training noodzakelijk waarbij de nadruk werd gelegd op vaardigheid en techniek.
De worstelaars vochten soms naakt en soms gekleed. Voordat de wedstrijd begon voorzagen zij zich van een brede, witte band die zij om de heup droegen. Dit gebruik vertoont een verre gelijkenis met onder andere het huidige sumoworstelen in Japan.
Men veronderstelt dat de wedstrijd plaatsvond onder leiding van een scheidsrechter, die zou in een enkel geval ook zijn afgebeeld. Uit de bijschriften wordt duidelijk dat het gevecht werd ondersteund door luide kreten van de worstelaars, net zoals dit nu ook wordt gedaan.
Karakteristiek voor het Egyptisch worstelen is de kaarsrechte houding van de sporters. In de graven van Beni Hassan zijn veel voorbeelden van dit soort scènes te zien (zie foto). De worstelaars zijn praktisch allemaal in rechtopstaande posities afgebeeld.
Het is onmogelijk iets te zeggen over het oliën van de lichamen zoals tegenwoordig soms gebeurt, er is geen enkele aanwijzing gevonden dat dit destijds ook gebruikelijk was.
Vanuit het Nieuwe Rijk zijn ons weinig worstelscènes meer bekend. Slechts drie ostraca's van worstelscènes uit de tempel van Amenhotep IV en nog zes andere afbeeldingen in graven duiden erop dat de sport dan nog steeds wordt beoefend. De meest bekende afbeelding uit die periode is de fries onder het verschijningsvenster in de tempel van Ramses III in Medinet Haboe. Er is een internationale wedstrijd tussen Egyptische hoogwaardigheidsbekleders en afgezanten uit het buitenland te zien. Het is begrijpelijk dat dit een verslaglegging was van de superioriteit van Egyptische worstelaars.
Na het Nieuwe Rijk verdwijnen de worstelscènes. Dit betekent geenszins dat de sport niet meer werd beoefend. Uit diverse geschriften blijkt namelijk het tegendeel, onder andere uit Herodotes verslaglegging van de wedstrijden bij Achmim. Ook Plato heeft vastgelegd dat het worstelen door de tijd heen een populaire sport bleef in Egypte.
© 2012 Joke Baardemans
Bron: Sports in The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, W.Decker; Sport in Ancient Egypt, A.Touny, S.Wenig; Tanz, Sport en Spiel im Alten Ägypten, Juliane Lengning, in Kemet (DE) oktober 2006; Games in The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, T. Kendall