De oude Egyptenaren hielden wel van een 'glaasje'. Zij genoten geregeld van twee soorten alcoholische dranken: bier (Hnkt) en wijn (irp).
Deze dranken zien we dan ook standaard terug op de offerlijsten in de graven van welgestelden. De prijs van wijn was aanzienlijk hoger dan de prijs van bier. Wijn werd daarom voornamelijk door de elite gedronken.
Al in de Predynastieke Periode bestond er wijn. Door middel van onderzoek op oude wijnstokken heeft men kunnen achterhalen dat de druif van origine niet uit Egypte stamt. Deze vrucht werd waarschijnlijk geïmporteerd vanuit Syria-Palestina. Er zijn wijnkruiken teruggevonden die specifiek uit dit gebied komen. De wijn werd doorgaans bewaard in amfora-achtige vazen of kruiken met twee oren waarmee men de vaas makkelijker op de schouder kon dragen. De meeste vazen hadden puntige bodems, waarschijnlijk om het residu in op te vangen.
De productie van wijn in het oude Egypte is vastgelegd op talrijke muurschilderingen in graven. Om te beginnen werden de druiven in grote vaten van hout, klei of steen gedaan waarna ze met de voeten werden geplet.
Om ook het achtergebleven vocht uit de geplette druiven te kunnen halen, werden deze in een soort wijnpers gedaan. Deze pers bestond uit een stoffen zak met aan ieder uiteinde een stok die in tegengestelde richting werden gedraaid. Zo werd ook het laatste restje vocht aan de druiven onttrokken. Het sap werd vervolgens in de wijnkruiken gegoten en een paar dagen bewaard zodat het goed kon gisten. Hierna volgde een tweede gistingsproces waarbij de kruiken zorgvuldig werden afgesloten met een stop en een klei-omhulsel. Men hield een kleine opening in stand zodat de kooldioxide die vrij kwam bij het gistingsproces naar buiten kon. Wanneer deze fase voorbij was, werd de kruik in zijn geheel verzegeld en voorzien van een korte hiëratische tekst. Deze tekst leverde informatie over het jaar waarin de wijn was geoogst, de kwaliteit en de herkomst. De kruiken werden in houders gezet of met een touw rechtopstaand bijeengehouden.
Hoewel men voor het dagelijks gebruik uit wijnbekers dronk, deze varieerden in vorm en grootte, gebruikte men voor de wijnoffer-ceremonie specifieke, ronde drinkbekers, de zogenaamde nw-potjes.
Er is veel gespeculeerd over de kleur van wijn in het oude Egypte. Uit mythologische en literaire teksten blijkt dat de wijn waarschijnlijk rood is geweest met een variëteit in kleurintensiteit. Wijn wordt in deze teksten dikwijls geassocieerd met bloed. Wijn werd gebruikt in religieuze offergaven aan de Egyptische goden. Wijnoffer-scènes waren prominent aanwezig op de tempelwanden gedurende alle periodes. Ook specifieke goden werden geassocieerd met wijn. In de Piramideteksten wordt Osiris genoemd als 'heer van de wijn' wat mogelijk te maken had met de jaarlijkse overstroming van de Nijl, die voor groei en vernieuwing van de vegetatie zorgde, in het bijzonder van de wijnranken. In sommige teksten wordt ook beschreven dat tijdens de jaarlijkse overstroming het water van de Nijl in wijn veranderde. Verondersteld wordt dat dit een mythologische interpretatie van een natuurfenomeen was, veroorzaakt door een specifieke bodemstof. Het gaat hierbij om het rode alluvium wat tijdens het overstromingsseizoen in de Nijl liep en het water rood kleurde.
De godin Hathor staat ook vaak afgebeeld op de bier- en wijnvaten. Zij wordt vaak 'meesteres van de dronkenschap' genoemd. Een festival, verbonden aan de Hathor tempel in Dendera werd 'de dronkenschap van Hathor' genoemd en had te maken met de komst van Hathor naar Egypte dat per toeval samenviel met de overstroming van de Nijl. Het is eveneens een verwijzing naar groei en vernieuwing.
Uit de offerlijsten wordt duidelijk dat de oude Egyptenaren verschillende soorten wijn kenden. Er wordt gesproken over wijn uit Iet, de oostelijke delta, wijn uit Beneden-Egypte, wijn uit Syene en wijn uit Ham, waarschijnlijk een gebied in de westelijke delta. Mogelijk dat dit namen zijn van populaire wijngaarden. De meeste wijnen kwamen echter uit Beneden-Egypte en de oases.
Hoe het ook zij, wijn was een drank waarvan men in het dagelijks leven genoot, terwijl wijn in mythologische en theologische zin symbool stond voor bloed en de kracht van de vernieuwing.
© Joke Baardemans 2012
Bronnen: The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, Mu-Chou Poo; The Complete God and Goddesses of Ancient Egypt, T. Wilkinson; Zo leefden de Egyptenaren ten tijde van de Ramses dynastie, P. Montet