Heket

Heket (ook wel Hekat of Heqat genoemd) is een kikkergodin uit het oude Egypte met beschermende krachten.

Haroeris (Her-wer of Horus de oudere) zou haar echtgenoot zijn, hoewel sommigen zeggen dat Haroeris haar dochter is. Haar naam zou iets te maken kunnen hebben met het woord 'vorstin', gezien de schrijfwijze waar een hqA-staf in voorkomt. Heket werd geassocieerd met geboortes, de schepping en het ontkiemen van graan. Ook was zij betrokken bij de wedergeboorte van de overledene in het hiernamaals. Ze werd vaak, in beeld en geschrift, aan de god Chnoem gekoppeld, wat samenhangt met de scheppende krachten waarover beide godheden beschikten en vanwege hun relatie met het hiernamaals. Daarnaast was Heket nauw verbonden aan diverse andere geboortegodinnen, zoals Isis, Nephthys en Meskhenet. Zij hadden een belangrijke beschermende rol in het bijstaan van zwangere vrouwen en het assisteren bij geboortes.

Wij zien Heket vaak half menselijk, half dierlijk afgebeeld met een vrouwenlichaam en een kikkerkop. Daarnaast wordt zij ook geheel dierlijk, als een zittende kikker weergegeven. Er waren veel amuletten van Heket in omloop. Deze amuletten werden dikwijls door aanstaande moeders gedragen, bij wijze van bescherming. Tussen mummiewindsels zijn ook amuletten van Heket teruggevonden. Zij zouden de overledene beschermen tegen kwade krachten in het hiernamaals.
Een voorwerp van bescherming waarop de godin ook vaak staat afgebeeld, is het magische mes. Dergelijke tovermessen verschijnen vanaf het Middenrijk en werden mogelijk ter hand genomen wanneer men magische spreuken reciteerde, ter bescherming van vrouwen en kinderen.

Er zijn verschillende teksten waarin Heket wordt genoemd. De oudste vermelding treffen we aan in de Piramideteksten, waaruit blijkt dat zij de overleden farao begeleidt bij zijn reis door het hiernamaals. Ook in een Middenrijks papyrus, de Westcar Papyri, staat een interessant verhaal waarin de godin Hekat voorkomt. Het is een verhaal over de geboorte van de 'zonnekinderen' en hun moeder Rededjet. Zij was zwanger van een drieling en haar echtgenoot, een hogepriester van Ra, verzocht de goden om hulp. Diverse geboortegodinnen, waaronder Heket werden naar haar toegestuurd om de bevalling in goede banen te leiden. Volgens de mythe zouden de godinnen op reis zijn gegaan als ‘danseressen’ waarbij hun bagage werd meegevoerd door de god Chnoem. Uiteindelijk droegen zij zorg voor een snelle en voorspoedige bevalling. Het verhaal verteld verder dat de drie kinderen voorbestemd waren om gedurende de 5e dynastie farao te worden. Vanaf deze dynastie komt ook de titel dienares van Hekat in gebruik, een titel verbonden aan vroedvrouwen uit het oude Egypte.
In het Nieuwe Rijk wordt Heket genoemd in de tekst en afbeelding over de goddelijke geboorte van Hatjepsoet, in haar dodentempel in Deir el-Bahri. Zij reikt hier Hatsjepsoet het 'leven' aan in de vorm van een anch-teken.

Heket werd op diverse plaatsen vereerd. Zij had een eigen tempel in de stad Her-wer. Zij werd daarom ook wel 'Heerseres van Her-wer' genoemd. Waarschijnlijk lag de tempel dichtbij de moderne stad Hur, bij el-Ashmunein in Midden-Egypte. De resten van een andere tempel zijn gevonden bij Geza (de moderne stad Qus). Deze tempel was gewijd aan zowel de god Haroeris alsook aan de godin Heket. Helaas is van de tempel niet veel overgebleven. Ook in andere heiligdommen vinden we afbeeldingen terug van Heket.

In de tempel van Seti I in Abydos staat de kikkergodin Heket ook op de wanden afgebeeld. Heket wordt tevens genoemd in het graf van Petosiris (ca. 300 BC) gelegen bij Tuna el-Gebel.

De hulp van de godin Hekat kwam dus in zowel aardse als hemelse geboortes tot uiting en zij werd op verschillende plaatsen vereerd. Desondanks is haar cultus niet van grote betekenis geweest.

Bronnen: The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt, R. Wilkinson; Daughters of Isis-Women of Ancient Egypt, J. Tyldesley; Egyptian Mythology; The Complete Temples of Ancient Egypt, R. Wilkinson; Heqet in Lexicon de Ägyptologie, L. Kákosy