Het woord scepter is afkomstig van het Latijnse sceptrum, afgeleid van het Griekse woord skeptron dat 'staf' betekent.
Scepters zijn sierlijk bewerkte staven, die gebruikt worden als symbool van, met name, vorstelijk gezag. De Egyptische scepters vinden hun oorsprong in professioneel gereedschap. Normaliter werden zij meer door mannen dan door vrouwen gedragen en meer door farao's dan door goden en welgestelden.
aba-scepter
Een van de meest kenmerkende scepters door mannen gedragen was de aba-scepter. Het bestond uit een plat, peddelvormig voorwerp met een handvat, gemodelleerd in de vorm van een papyrusbloem. Vaak diende deze scepter als een magisch instrument om offergaven in te zegenen.
In het hiërogliefenschrift wordt de scepter ook gebruikt om de woorden 'regeren' (xrp) en controleren (sxm) mee aan te duiden. Vandaar dat deze scepter ook wel kherep of sekhem scepter wordt genoemd. Bij het wijden van offergaven gebruikte de farao twee sekhem-scepters, een voor Seth en de ander voor Horus. Horus en Seth werden ook op andere plekken aangeduid als 'de twee Sekhems'. 
De tempel van Hoe en Osiris in Abydos werd ook wel 'de omheining van de Sekhem' genoemd. De scepter was hier gewijd aan de goden Anubis en Osiris. Als hiëroglief wordt er ook 'macht' mee verwoord en is het een manifestatie van de goddelijke sterren.Het sekhem-scepter word ook weleens als sistrum weergegeven, gedragen door priesteressen van Hathor, aan wie het instrument was opgedragen. Dan had het een gebogen, metalen lus voorzien van rinkelende metalen tussenstukjes en een handvat gevormd naar het hoofd van een koegodin.
Hts of Amts-scepter
Deze scepter werd ook door vrouwen gedragen. Het had de vorm van een slaplant en was waarschijnlijk gerelateerd aan de cultus van de god Min. De slaplant is een van de attributen waaraan de god herkend kan worden. De hiëroglifische betekenis van Hts is gerelateerd aan het woord einde, voltooiing. Ook andere betekenissen worden aan het hiëroglief toegekend. Mogelijk komt dit door de uiterlijke gelijkenis met diverse andere hiërogliefen.
kromstaf en vlegel
De oorsprong van deze scepters is gerelateerd aan Andjety, later Osiris van Busiris genoemd. Deze insignes werden doorgaans alleen gedragen door farao's, Osiris en godheden die met Osiris geïdentificeerd worden. We zien wel dat ze soms aangeboden worden aan goden, maar ze konden ze niet behouden. De kromstaf is een stok met een gebogen uiteinde, soms verguld en voorzien van twee blauwe banden. Mogelijk dat de oorsprong van de kromstaf gelegen is in een herdersstaf. Als hiëroglief betekent de kromstaf 'heerschappij'. De vlegel was een stok voorzien van drie kralen stroken of linten. De vormgeving is waarschijnlijk afkomstig van een gesel, een strafwerktuig, maar kan ook afgeleid zijn van een agrarisch werktuig. We zien de vlegel ook afgebeeld bij ithyfallische goden zoals de god Min of op de rug van sommige heilige dieren.
variant vlegel
De vlegel kent ook een variant in het Engels fly-whisk (vliegenmepper) genoemd. Het vertoont grote overeenkomst met de gesel en heeft mogelijk ook dezelfde oorsprong. De 'vliegenmepper' en de vlegel zijn echter onderling niet uitwisselbaar. Het is een stok met drie losse stroken die weer uit drie dierenvellen bestaan. De hiëroglifische betekenis van deze vlegel is verbonden aan het woord 'bescherming'. Tijdens het Nieuwe Rijk zijn ook vrouwen met een vlegel afgebeeld. De stroken werden dan vervangen door hangende lelies of papyrusbloemen.
waaier van een struivogelveer
Deze scepter heeft dezelfde hiëroglifische betekenis als de vlegel: bescherming. Waarschijnlijk om die reden werden ze ook gedragen door de bewakers van de farao. Tevens kon het de 'levensadem' voorstellen wanneer de waaier door de godheden Isis, Nephthys of Horus werd gedragen. Zij waaierden ermee over het lichaam van Osiris om hem weer tot leven te wekken.
kromzwaard (xps)
Dit attribuut heeft een duidelijk oorsprong in het wapentuig van de oude Egyptenaren. De goden Monthoe en Amun staan er dikwijls mee afgebeeld terwijl zij het kromzwaard aanbieden aan de farao die bezig is zijn vijanden neer te meppen. De xps was etymologisch verbonden aan de 'sterke arm' van de goden Horus of Seth. Seth's 'sterke arm' wordt ook weergegeven middels de voorpoot van een stier.
peervormige knots
Deze knots staat symbool voor het hiëroglief voor stralend en helderheid. Knotsen behoorden waarschijnlijk tot de eerste wapens van de Egyptenaren. We zien farao's er vaak mee afgebeeld op tempelmuren, terwijl zij er hun vijanden mee neer dreigen te slaan.
schijfvormige knots
Voorloper van de peervormige knots en werd mogelijk alleen gebruikt voor propaganda- en rituele doeleinden.
mks-scepter
Deze scepter moet niet worden verward met de mks-staf. Zij werd aangewend in de strijd tegen vijanden toen de knotsen niet meer als dusdanig werden gebruikt.
lotus scepters en de Ramessiden stok
Deze scepters, waarvan de vorm de vrucht van een lotus moet voorstellen, werden gebruikt en gedragen door de farao gedurende processies.
wAs-scepter
In de volksmond, en eigenlijk ten onrechte, wordt deze staf ook wel met wAs-scepter aangeduid. Het is echter een staf, oorspronkelijk gedragen door goden en wordt daarom beschreven en getoond bij de staven.
© Joke Baardemans 2015
Bronnen: Notes on sticks and staves in Ancient Egypt, Metropolitan Journal, v.13 (1978); Insignes, G. Graham; Reading Egyptian Art, R. Wilkinson; The Blunt Instrument: A Weapon of Enduring Fascination in Ancient Egypt, J. Dunn