Bastet brons met kraag en sistrum Late Periode, RMODe godin Bastet is van oorsprong een leeuwengodin maar nam later de vorm aan van een kat.

In Memphis werd Bastet geassocieerd met de leeuwengodin Sachmet die bekend stond om haar woeste, oorlogszuchtige karaktertrekken. Bastet was degene met een meer gematigd karakter, welke gedurende de dynastieke tijd een verandering doormaakte en steeds milder werd. Zowel in de Piramideteksten als in de Sarcofaagteksten worden haar karaktertrekken beschreven. Zoals meerdere leeuwengodinnen werd zij beschouwd als de dochter van de zonnegod Ra en werd daarom ook ´het oog van Ra´ genoemd. Daarnaast werd zij ook in verband gebracht met de maan en derhalve ´oog van de maan´ genoemd. Zelfs toen zij de volledige vorm van een kat aannam, werd haar relatie met Ra benadrukt en werd zij aangeduid met ´de kat van ra', de kat die de grote vijand van Ra, de slang Apophis verslaat.
In latere tijden werd Bastet vaak gezien als beschermster van zwangere vrouwen en kinderen. De oude Grieken stelden Bastet gelijk aan hun godin Artemis, de dochter van Zeus.

De iconografische afbeeldingen ondergingen veranderingen gedurende de Dynastieke Periode. De vroegste afbeeldingen van Bastet dateren uit de 2e dynastie. Op stenen vazen wordt zij weergegeven als een vrouw met een leeuwenkop en zonder manen. Mogelijk dat de veranderingen in uiterlijk gelijk opgingen met de veranderingen in haar milder wordend karakter. Vanaf het Middenrijk werd zij geassocieerd met een kat en later, aan het einde van het Nieuwe Rijk, werd zij afgebeeld als een vrouw met een kattenkop. In deze vorm droeg zij dikwijls een sistrum, een voorwerp dat werd geassocieerd met de godin Hathor. Amuletten van leeuwengodinnen uit de Late Bastet met kittens-Brooklyn MuseumTijd laten, naar men veronderstelt, dikwijls de godin Bastet zien. Zij wordt afgebeeld met een sistrum, een menat, een papyrusscepter of een Horusoogsymbool. Vaak zijn bronzen beelden van Bastet voorzien van een kleine groep kittens aan haar voeten.
In Heliopolis werd Bastet in verband gebracht met Tefnoet waar ze werd erkend als de dochter van Atoem en dientengevolge was zij opgenomen in de Heliopolitaanse pantheon. Bastet werd eveneens geassocieerd met diverse andere godinnen, onder andere met de godin Isis die, bij gelegenheid, ook als kat wordt weergegeven. In Edfoe wordt Bastet omschreven als 'de ba van Isis'.
In de volledig dierlijke weergave zien we Bastet afgebeeld terwijl zij met een scherp mes de slang Apophis onthoofd.

Met name in de Vroegdynastieke Periode was Bastet een belangrijke godin. Zij wordt zelfs vermeld op de façade in de Daltempel van farao Chefren in Gizeh. Hathor vertegenwoordigt hier het Zuiden en Bastet het Noorden. Door de tijd heen groeide haar populariteit nog meer en vooral gedurende de Grieks-Romeinse periode, genoot zij veel aanzien. Hoewel er bewijs is dat zij in vele plaatsen werd vereerd, was haar hoofdcultuscentrum de stad Bubastis (Tell Basta), een stad die zich in de oostelijke delta bevond. Helaas resteren van de tempel alleen nog de contouren. De geschiedschrijver Herodotus was zeer onder de indruk van de tempel en beschreef deze als een prachtig bouwwerk. Het festival van Bastet was, volgens Herodotus, een van de meest uitgebreide festivals van het oude Egypte. Er waren veel mensen op de been die zich massaal in het feestgedruis stortten.
Om Bastet te eren werden op diverse plaatsen specifieke kerkhoven aangelegd, waar katten werden gemummificeerd en begraven, onder andere in Bubastis en in Sakkara. Ook in het Zuiden werd Bastet vereerd, waar zij werd vergeleken met de godin Moet.

Nieuwjaarsflesje, KMKG, Brussel, foto: Petra LetherAmuletten vanBastet-amulet, 2-3e Tussenperiode Bastet waren zeer gewild. De kat, samen met kittens genoot een ongekende populariteit als Nieuwjaarsgift. Dikwijls werd haar naam geschreven op kleine ceremoniële Nieuwjaarsflesjes. Bastet werd waarschijnlijk gezien als de schenkster van vruchtbaarheid en als beschermster tegen duistere krachten.

© Joke Baardemans 2014

Bronnen: The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, art. Feline Dieties, A. de Jong; The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt, R. Wilkinson