Of we nu kijken naar teksten, afbeeldingen of andere voorwerpen uit het oude Egypte, ze staan doorgaans bol van allerlei insignes en symbolen.
Een insigne is een onderscheidingsteken om macht, status, of een positie aan te tonen. Het wordt vooral gebuikt voor een specifieke autoriteit, een godheid of om aan tonen dat men over een speciale vaardigheid beschikt. Ook de farao heeft zijn eigen koninklijke onderscheidingstekens, ook wel koninklijke regalia genoemd, onder andere de kromstaf en de vlegel.
Een symbool is een teken waarbij geen natuurlijke relatie bestaat tussen de weergave en de betekenis. Symbolen ontlenen hun kracht aan het feit dat de letterlijke betekenis vaak verwijst naar een tweede betekenis die de eerste overstijgt. Een voorbeeld hiervan is de shen-ring, een ring zonder begin of einde welke de eeuwigheid verbeeldt. Zo hebben insignes en symbolen een dubbele gerichtheid en bestaan dus dikwijls uit voorwerpen, verwijzend naar een specifieke betekenis. De 
diversiteit van symbolen is groot en de vormgeving vindt haar oorsprong in, onder andere, professionele werktuigen, in cultuurobjecten, in architectuur, huishoudelijke attributen en in de natuur.
Al vroeg in de dynastieke periode van het oude Egypte zien we symbolen en insignes verschijnen. Het Oudegyptisch oftewel het hiërogliefenschrift is een symbolenschrift en is sterk verbonden met afbeeldingen. In feite bestaat het schrift uit pictogrammen die klanken uitdrukken, met aanvullingen (determinatieven) die naar een begrip verwijzen. Het is niet overdreven te stellen dat in feite de oud-Egyptische iconografie gebaseerd is op de hiërogliefen.
Zodra een schrijver zijn vak goed beheerste was hij eigenlijk ook een kunstenaar omdat hij alle denkbare composities kon maken van de volledige reeks tekens. Er was dus volop interactie tussen hiëroglifische tekens, het schilderen en het beeldhouwen.
De Egyptenaren gebruikten de symbolen om hun geloof en hun ideeën in relatie tot de kosmos tot uitdrukking te brengen. Het gaf iets aan over het leven op aarde en tegelijkertijd verduidelijkten zij hun kijk op de goden en het hiernamaals. In de kern gaven symbolen en insignes het ongeziene vorm. Symbolen werden ook ter protectie gebruikt, om de mens te beschermen tegen kwade invloeden. Een magisch mes was bijvoorbeeld een voorwerp met een kwaad afwerende functie.
Onder insignes vallen onder andere de kronen en andere hoofdtooien, tronen, de scepters, de staven en de standaards. De diversiteit onder insignes en symbolen is groot.
In het kader van de dodencultus werden zowel koninklijke als privépersonen voorzien van goddelijke onderscheidingstekens en symbolen. Deze waren onlosmakelijk verbonden aan een streven naar goddelijkheid en in het leven na de dood. Spreuk 75 uit de Sarcofaagteksten (teksten die dienen ter voortbestaan van een overledene in het hiernamaals) voorziet de overledene zelfs van goddelijke symbolen.
Sommige tekens werden in groepen gebruikt, om zo iets tot uitdrukking te brengen. Middenrijks kisten bijvoorbeeld, vertonen vaak gegroepeerde onderscheidingstekens. Zo'n groep wordt ook wel aangeduid met objectfries. Deze bevat onder andere kronen, sandalen, scepters en staven die op de kist zijn geschilderd.
Inzake de interpretatie van symbolen en insignes is voorzichtigheid geboden. Dikwijls zijn we geneigd om teveel vanuit onze eigen cultuur een betekenis aan iets toe te kennen of teveel te kijken naar ogenschijnlijk gerelateerde bronnen. Soms is dit echter wel een manier om de symboliek met betrekking tot de Egyptische kunst beter te leren begrijpen. Zelfs wanneer men grote voorzichtigheid betracht kan een symbool of insigne een geheel andere functie hebben gehad. Het is en blijft een product van het menselijk brein, dat te allen tijde aan verandering onderhevig kan zijn geweest.
© Joke Baardemans 2015
Bronnen: Insignia, G. Graham, The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt; Reading Egyptian Art, R. Wilkinson; Ancient Egyptian Royal Regalia, Marie Parsons; Ancient Egyptian Symbols, A. Dollinger