Al vanaf het Oude Rijk speelden vrouwen een rol van betekenis in de tempelriten.
Hoewel er sprake was van een ongelijke verdeling van taken hadden vrouwen wel degelijk een eigen plaats in de tempel, zij het altijd onder mannelijk gezag. Men kende specifiek vrouwelijke titels. Vanuit het Middenrijk kennen we de priesteressen van Hathor. Minder bekend zijn de priesteressen van Neith en nog minder bekend zijn de priesteressen uit andere culten. Onder de priesteressen van Hathor vindt men onder andere de 'wabet-priesteressen', de vrouwelijke variant van de 'wab-priester'. Het woord 'wab' betekent rein. Men veronderstelt dat deze vrouwen een rol hadden in het reinigingsritueel in de tempel.
Een andere vrouwelijk priestertitel welke in de 18e dynastie verscheen was die van 'de goddelijke aanbidster'. Het is niet bekend wat deze titel precies inhield, maar het is bekend dat de titel in sommige periodes in combinatie werd gebruikt met 'de godsvrouwe van Amon'. Dit was de meest prestigieuze titel in handen van een vrouw. Beide titels werden door een en dezelfde vrouw gedragen. De titel van goddelijke aanbidster werd later vaak gebruikt om de uiteindelijke opvolgster van de godsvrouwe van Amon aan te duiden.
De godsvrouwe van Amon was de vrouwelijke opponent van de hogepriester van Amon in Karnak.
Lange tijd hebben egyptologen gedacht dat dit de vrouw was met wie de farao moest trouwen om de troon zeker te stellen. Het zou ook refereren aan de goddelijke geboorte van de farao toen Amon-Ra de koningin zwanger maakte om een nakomeling te produceren. De titel verscheen voor het eerst tijdens het bewind van Ahmose I, die de titel verleende aan zijn moeder Ahhotep.
Men denkt nu dat de titel oorspronkelijk was bedoeld voor vrouwen in dienst van Amon, die hem als metgezel terzijde stonden tijdens religieuze feesten. Zij werden geacht ongetrouwd te zijn. Niettemin staat het vast dat in de 18e dynastie diverse dragers van deze titel wel gehuwd waren zoals Ahmose Nefertari en Hatsjepsoet.
Er zijn ook voorbeelden bekend van godsvrouwen van Amon die niet van koninklijke afkomst zijn. Zij worden sober afgebeeld zonder koninklijke kenmerken en dragen slechts een simpel nauwsluitend gewaad en een korte pruik met een dun haarbandje vastgebonden op het achterhoofd. Het is de typische weergave van een godsvrouwe gekleed als priesteres die deelneemt aan een tempelritueel. Na de 19e dynastie verdween deze weergave praktisch helemaal en werd de godsvrouwe doorgaans alleen nog getoond met de koninklijke insignes.
Tot aan de regering van Ramses VI was de godsvrouwe tevens de koninklijke echtgenote, daarna werden de ambten van godsvrouwe van Amon en de goddelijke aanbidster aan de dochters van de farao overgedragen. Soms werden hiervoor zelfs dochters geadopteerd. De dochters werden geacht een celibatair leven te leiden en loyaal te zijn aan hun vader.
Door de functie van godsvrouwe had men recht op gebouwen en landerijen. De titel bracht macht en aanzien met zich mee. De godsvrouwe vormde een autoriteit binnen de cultus en werd door hoge mannelijke ambtenaren bijgestaan in de administratie.
De taken van een godsvrouwe waren gericht op de uitvoering van de tempelriten zoals het aanbidden en offeren. Een specifieke taak van de godsvrouwe bestond uit het plezieren van de godheid met de sistrum. Dit zou hem rustig maken en zijn fertiliteit ten goede komen.
Een andere titel die vanaf de 25e dynastie werd verbonden met de titel 'godsvrouwe van Amon' was die van 'de hand van God'. Deze titel refereerde aan de hand waarmee de Schepper masturbeerde en zo zijn goddelijke kinderen produceerde, Sjoe en Tefnoet. Hoe we deze titel precies moeten inpassen binnen de tempelcultus is niet duidelijk. Vermoedelijk was de drager van de titel verantwoordelijk voor de rituelen die de god seksueel moesten stimuleren zodat hij door kon gaan met het hernieuwen van de schepping en het universum beschermd zou zijn tegen verval en chaos.
© 2014 Joke Baardemans
Bron: Women in Ancient Egypt, G. Robins; Het oude Egypte, T. Wilkinson; De geheimen van het oude Egypte, L. Oakes en L. Gahlen